انتخابات پارلماني ترکيه در خرداد ماه نتيجه‌اي غيرمنتظره داشت؛ حزب حاکم عدالت و توسعه 40 درصد آرا را به دست آورد و اين حزب با کم آوردن 18 کرسي نتوانست مانند دوره‌هاي پيش دولتي تک‌حزبي تشکيل دهد. مقام‌هاي حزب حاکم که اندکي پس از مشخص شدن نتيجه انتخابات خرداد ماه آشکارا و نهان امکان تشکيل دولت ائتلافي را منتفي تلقي کردند، به مرور مواضع نرم‌تري از خود نشان دادند و بدين ترتيب سناريوهايي براي تشکيل ائتلاف شکل گرفت.

اين سناريوها اما هرگز رنگ واقعيت به خود نگرفت. پس از انتخابات خرداد ماه که حزب حاکم عدالت و توسعه در آن براي اولين بار در سال‌هاي گذشته نتوانست اکثريت کرسي‌هاي پارلمان را به دست آورد، تلاش‌ها توسط احزاب اين کشور براي تشکيل دولت ائتلافي راه به جايي نبرد. به هر روي، هفتم ژوئن براي اردوغان که ديگر اين اواخر خود را مرد يکه‌تاز عرصه سياست ترکيه مي‌دانست، شکست سنگيني محسوب مي‌شد. در اين رابطه، خبرنگار ايسنا مي‌نويسد، سنگيني اين شکست به حدي بود که با گذشت اندک زماني از انتخابات شاهد چرخش مواضع سياسي او عليه همان کردهايي شديم که از سال 2012 روند صلح با دولت را آغاز کرده‌ بودند.

مروري بر فضاي حاکم بر انتخابات
پس از نزديک به پنج ماه بلاتکليفي و بي‌ثباتي سياسي در اين کشور، اکنون مردم اين کشور امروز (يک‌شنبه) يک بار ديگر پاي صندوق‌هاي رأي مي‌روند تا شايد اين بار بتوانند سرنوشت تشکيل دولت را رقم بزنند. در اين انتخابات، 16 حزب سياسي و 21 نماينده مجلس مستقل شرکت خواهند داشت.

روز يک‌شنبه دومين انتخابات پارلماني در ترکيه در سال جاري در حالي برگزار مي​شود که اين بار نيز در اين انتخابات زودهنگام چهار حزب عمده حضور دارند. در انتخابات پيشين ترکيه حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) چهل و يک درصد آرا، حزب مردم جمهوري‌خواه (CHP) بيست‌ و پنج درصد، حزب حرکت ملي (MHP) شانزده درصد و حزب دمکراتيک خلق​ها (HDP) که به عنوان حزب کردها شناخته مي‌شود نيز سيزده درصد را به دست آوردند.

انتخابات پيش روي پارلماني ترکيه براي حل مسأله کردها و ورود ترکيه به اتحاديه اروپا، ساماندهي امور مهاجرين و مهار مهاجرت به اروپا بسيار اهميت دارد. خبرنگار ايسنا در مقدمه گفت‌وگوي خود با تحليلگر الاخبار خاطرنشان مي‌کند، طي دوره‌اي که داووداوغلو، نخست‌وزير موقت ترکيه به عنوان رهبر حزبي که اکثر کرسي‌هاي پارلمان را به دست آورد بايد به فکر تشکيل دولت جديد مي‌بود، دولت ترکيه با تکيه بر آراي رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور و البته مرد اول سياست آنکارا مهم‌ترين تصميمات خود طي چند سال اخير را در مرافعه‌هاي بين‌المللي عملي کرد. بازي اردوغان را که به گفته خودش تنها در تلاش است به سياست‌هاي اين روزهاي خود در افزايش قدرت رياست‌جمهوري لباس قانون بپوشاند اما پيروزي کردها در انتخابات پارلماني به هم زد. حالا کردها دوباره نقطه عطف سياست‌هاي داخلي و خارجي ترکيه شده‌اند و اردوغان هم اين بار حاضر شد آن‌ها را قرباني رسيدن به اهدافش کند.

اهميت ديگر و حتي مهم​تر اين انتخابات افزايش اختيارات رئيس جمهور و تبديل سيستم پارلماني آن به رياست جمهوري است. رجب طيب اردوغان قصد دارد با کسب اکثريت آرا در​ پارلمان به رئيس جمهوري مقتدر تبديل شود. اين تغيير زماني مي​تواند روي دهد که حزب حاکم عدالت و توسعه بتواند اکثريت آرا را در پارلمان اين کشور کسب کند.

حسين زمانلو، کارشناس امور ترکيه از دانشگاه حاجت تپه آنکارا مي‌گويد: نظر سنجي​ها تغيير آن‌چناني نشان نمي​دهند. تقريبا بيش از ۵۸ درصد از مخاطبين نظرسنجي احساس مي​کنند وضعيت بدتر خواهد شد و حدود ۲۷ درصد معتقدند که وضعيت خوب خواهد شد. ۶۳ درصد مخاطبين نظرسنجي نيز معتقدند که شرايط مديريت اقتصاد مساعد و رو به جلو نيست. تنها 29.5 درصد معتقدند که وضعيت اقتصاد خوب است.

شبکه خبري تي.آر.تي گزارش داده که رسانه‌ها تا ساعت ۱۸:۰۰ روز انتخابات «حق پخش اخبار و يا تفاسير احتمالي در خصوص آرا و نتايج انتخابات را نخواهند داشت». اين در حالي است که بيش از 50 سازمان رسانه‌اي بين‌المللي در نامه‌اي به رجب طيب اردوغان نگراني جدي خود را از وخيم شدن شرايط براي روزنامه نگاران در انتخابات پارلماني ابراز کردند. در همين حال، احمد داووداوغلو، نخست وزير ترکيه در مصاحبه با شبکه خبري ان.تي.وي گفته است: در ترکيه آزادي مطبوعات وجود دارد و ما به اين اصل احترام مي‌گذاريم. عفو بين‌الملل از مقامات ترکيه درخواست کرده که اين ضمانت را ايجاد کنند که رسانه‌هاي اين کشور بتوانند آزادانه و به صورت مستقل اخبار خود را مخابره کنند.

در همين حال، اردوغان با بيان اين که انتخابات يکم نوامبر براي ترکيه يک مساله کليدي است که مي‌تواند اين کشور را از بي‌ثباتي و ناامني به وجود آمده پس از انتخابات هفتم ژوئن، خارج کند، از سازمان امنيت و همکاري اروپا درخواست کرده که در ارزيابي خود از انتخابات پيش رو منصفانه عمل کند.

حزب حاکم: پيام مردم ترکيه را در انتخابات قبلي دريافت کرديم
مولود چاووش‌اوغلو، معاون دبيرکل حزب حاکم عدالت و توسعه ابراز اميدواري کرد که شهروندان اين کشور به حزب عدالت و توسعه فرصت تشکيل دولتي تک حزبي را در انتخابات پارلماني پيش رو بدهند. وي اعلام کرد: ما پيامي را در انتخابات 7 ژوئن از سوي شهروندان ترکيه دريافت کرديم و کارزار جديد ما با مدنظر قرارگرفتن اين پيام کار خود را پيش گرفته است.

معاون دبيرکل حزب حاکم ترکيه در ادامه گفت: معتقديم و اميد داريم که مردم ما در انتخابات اول نوامبر فرصتي را براي تشکيل دولتي تک‌حزبي به ما بدهند.

در همين حال، رجب طيب اردوغان در مراسمي به مناسبت روز ملي ترکيه در جمع خبرنگاران در آستانه برگزاري انتخابات روز يک‌شنبه باز هم بر خواسته خود مبني بر تشکيل حکومت تک‌حزبي تاکيد کرد.

اردوغان ادامه داد: همه ما به نتايجي که از صندوقهاي راي گيري به دست مي آيد، احترام خواهيم گذاشت. اما زمانيکه به جوامع با ثبات و مطمئن مي‌نگريم دلمان نمي‌خواهد که شاهد تشکيل يک دولت ائتلافي باشيم. ما خواهان حکومت تک حزبي هستيم. وي با اشاره به حکومت چندين ساله حزب عدالت و توسعه در ترکيه گفت: اگر ملت ما انتخاب خود را بر اساس تاسيس يک حکومت تک حزبي کند، در اين صورت ما مي‌توانيم فضاي باثباتي که در طول 12، 13 گذشته تجربه کرده‌ايم، از سرگيريم.

از سوي ديگر، داووداوغلو در يک گردهمايي انتخاباتي در شهر قونيه، محل تولد خود با اشاره به خشونت‌هاي اخير در کشور، بر مساله امنيت تاکيد کرد. نخست‌وزير کنوني ترکيه و رئيس حزب حاکم عدالت و توسعه ادامه داد: ما به تنهايي ترور و تاثيرات منفي ناشي از درگيري‌ها را در منطقه شکست خواهيم داد. در اين ميان، طرفداران حزب عدالت و توسعه با سر دادن شعار "تنها يک حزب" حمايت خود را از به قدرت رسيدن اين حزب بدون نياز به ائتلاف اعلام کردند. داووداوغلو اضافه کرد: اين راي گيري درباره آينده ترکيه است. هم‌چنين اين يک رفراندوم است. شما تصميم خواهيد گرفت که آيا ترکيه در همين راه به سمت توسعه حرکت کند يا نه.

مخالفان چه مي‌گويند؟
عبدالله گل، رئيس‌جمهور سابق ترکيه که اندکي پيش از انتخابات پارلماني روز يک‌شنبه به زندگي سياسي خود پايان داد، در مصاحبه‌اي با روزنامه فايننشال تايمز انگليس سکوت خود را شکسته و با انتقاد از رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور فعلي و نخست‌وزير سابق ترکيه عنوان داشت: ترکيه در نتيجه تلاش رجب طيب اردوغان براي کنترل بر قدرت، با مشکلات و خطرات بسياري مواجه است و اردوغان تهديدي براي دموکراسي ترکيه است.

گل افزود: نمي‌خواهم فکر کنيد که من هنوز روياي به دست گرفتن قدرت را در سر دارم اما مي‌خواهم با حضور در شبکه‌هاي تلويزيوني و در کنفرانس‌ها مردم ترکيه را نصيحت کنم و بر اين باورم که مردم به اين مساله مثبت مي‌نگرند و به آن اهميت مي‌دهند.

در همين حال، در انتخابات پارلماني پيش روي ترکيه نگاه‌ها متوجه حزب "دموکراتيک خلق‌ها" است. اين حزب در انتخابات پيشين با کسب ۱۳ درصد آرا وارد پارلمان شد. رهبر اين حزب در پي کسب ۲۰ درصد آرا در انتخابات اول نوامبر است. حزب دموکراتيک خلق‌ها (HDP) در انتخابات پيشين ۱۳ درصد آرا را کسب و براي نخستين بار در تاريخ ترکيه ۸۰ نماينده کرد را روانه پارلمان اين کشور کرد. رهبران کردها از جمله سيري ثريا اوندر اين موفقيت را "پيروزي صلح بر جنگ" دانستند.

صلاح‌الدين دميرتاش، رئيس حزب دموکراتيک خلق‌ها در مصاحبه اختصاصي با روزنامه زمان گفته است که کردها بدون استفاده از سلاح نيز در احقاق حقوق خود موفق خواهند شد. دميرتاش ابراز اميدواري کرده است: در انتخابات اول نوامبر آرا ۱۳ درصد را رد خواهيم کرد. هدف براي حزب ما کسب ۲۰ درصد است ولي مي‌دانيم که در انتخابات زودهنگام به اين رقم دست پيدا نخواهيم کرد. اما مطمئن هستيم که از ۱۳ درصد بيشتر رأي کسب خواهيم کرد. هدف ۱۰۰ کرسي در پارلمان ترکيه است.

هم چنين در استانبول صلاح‌الدين دميرتاش در سخنراني انتخاباتي‌اش اين انتخابات را رفراندومي براي اردوغان اعلام کرد. وي ادامه داد: اکنون کشور ما به يک دو راهي رسيده است. بر اساس نتايج اين انتخابات، ترکيه يا راه خود را با سيستم حکومتي تک نفري و رژيم ديکتاتوري آن و يا با راهي که دموکراسي بر آن حکم فرماست، ادامه خواهد داد.

دميرتاش گفته که افرادي که به دنبال خشونت هستند نبايد به حزبش در انتخابات راي دهند چون اين حزب به دنبال راه حلي صلح آميز درباره مسأله کردهاست.

کمال قليچداراوغلو، رييس حزب مردم جمهوري‌خواه نيز در ادامه کمپين‌هاي انتخاباتي حزبش در شهر ازمير حضور داشت. وي در سخنراني‌اش بر حفظ روابط ترکيه با همسايگان و جهان عرب تاکيد کرد. وي ادامه داد: روابط ما با اعراب تيره شده است. روابطمان با مصر دچار تنش شده است. ما با سوريه وارد درگيري شده‌ايم. آنها اعلام مي‌کنند که صادرات ما کاهش يافته است. شما ديگر همسايه‌اي براي ما باقي نگذاشته‌ايد!

وي در جاي ديگري با انتقاد از سياست خارجي دولت، وعده داده که در صورت روي کار آمدن حزبش در انتخابات زودهنگام اول نوامبر روند ارسال سلاح از ترکيه به سوريه را متوقف کند. او هم‌چنين گفته بود: تاوان سياست‌هاي اشتباه دولت ترکيه در حوزه منطقه‌اي و بين‌المللي را 78 ميليون مردم اين کشور پس مي‌دهند.